موضوع مقاله :

راهکارهای عملی برای کسترش حجاب وعفاف

نویسنده : موسی مباشری 

        توسعه پایدار به عنوان یکی از بسترهای تعالی و رشد انسان، آنگاه می توا ند موفقیت آمیز باشد که با یاری و مشارکت همه گروه های اجتماعی و برای همه آنان صورت پذیرد. در میان گروههای اجتماعی زنان نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می دهند و بدلیل ارتباط مستقیم آنان با گروه های سنی جوانان، نوجوانان کودکان و نیز تاثیر نیم دیگر جمعیت ، یعنی مردان از مهمترین و موثرترین گروههای اجتماعی به شمار می آیند،

        رسیدن به معیار توانمندسازی زنان در چارچوب تحلیل جنسیتی نیاز به یک حرکت همه جانبه دارد که شامل اصلاحات فرهنگی، اجتماعی، ساختار حقوقی و تغییر تدریجی باورها و ارزش ها و همچنین برنامه ریزی از پایین به بالا دارد . بهمین جهت امروزه دنیا با این واقعیت مواجه شده که زنان دیگر نمی توانند به عنوان عوامل نامریی در فرآیند توسعه به حساب آیند نقش آفرینی و توانمندیهای زنان در میزان موفقیت دولت های در حال توسعه در زمینه کنترل رشد جمعیت، بیکاری و پراکندگی درآمد فردی و حفظ محیط زیست سیاستگذاران کلان دولتی را وامیدارد تا زنان را از حصار نامریی بودن درآورد؛ زنان علاوه بر وظائف شخصی و خانوادگی قادرند در حرکتهای اجتماعی نقشهای مهمی ایفا نمایند که در فرهنگ اسلام، محور اصلاحات، فرهنگ سازی است. لذا با فعالیت های آموزشی، فرهنگی و تبلیغی می توان فضای اجتماعی جامعه را به سمتی هدایت کرد که افراد به صورت طبیعی و خودجوش به رعایت عفاف و حجاب رغبت نمایند.

      بدین ترتیب، اقدامات بازدارنده باید در حد ضرورت، نقش تکمیلی خود را ایفا نماید. در برخورد با پدیده بدحجابی باید مشکل فرهنگی و سیاسی آن را از هم تمایز ساخته و متناسب با خاستگاه های آن به برخوردی سنجیده و برنامه ریزی شده پرداخت. نکته اساسی این که وقتی اکثریت جامعه گرفتار یک ناهنجاری است مقابله با اکثریت نتیجه بخش نخواهد بود، مگر این که با موارد مستهجن که عموم مردم آن را زشت می شمارند، برخورد شود و در دراز مدت با بستر سازی فرهنگی، این ناهنجاری گسترده را به سطح محدودی تقلیل داد، در این صورت دایره اقدامات متوجه افرادی است که در اقلیت قرار گرفته اند. در این مقاله راهکارهای عملی که می تواند در توسعه فرهنگ حجاب وعفاف مؤثر واقع شود به شرح زیر مورد تأکید قرار گرفته است: احیای فرهنگ اسلامی ،اصلاح نگرش های فرهنگی در سیاست گزاران و برنامه ریزان،اصلاح عملکرد رسانه ها ، اصلاح نظام الگوسازی ،به کارگیری روش های صحیح برای گسترش حجاب، تقویت مرزهای زنانگی و مردانگی،توجیه خانوادهها ودهها برنامه بیشنهادی دیگر که در مجموع همه ی این اقدامات می تواند در توسعه فرهنگی عمومی واسلامی مؤثر واقع شود.

مقدمه

         لزوم پوشیدگی زن در برابر نامحرم یکی از مسایل مهم اسلامی است و در قرآن کریم در این خصوص تصریح شده است. به همین دلیل در اصل مطلب از جنبه اسلامی نمی توان تردید کرد. ولی این که بعضی از دختران جوان پوشش خود را به طور کامل رعایت نمی کنند، بیشتر به علت ناآگاهی آنان نسبت به فلسفه حجاب بوده و یکی از جلوه های رفتاری زن یا مرد مسلمان که نشانه دینداری و عامل صیانت جامعه از فساد و آسیبهای روانی- اجتماعی می باشد، حجاب است، داشتن پوشش مناسب نه تنها سبب امنیت خود فرد از آسیبهای مختلف است، بلکه سبب تحکیم خانواده، آرامش روانی افراد جامعه و افزایش امنیت در جامعه است.برای توسعه فرهنگ حجاب در جامعه و اثربخشی شیوه های تربیتی مربوط به حجاب در دل و جان افراد، از یک سو باید رغبت و نیاز درونی نسبت به این مسأله در آنان ایجاد شود تا انگیزه کافی برای بروز رفتار سالم را داشته باشند و از سوی دیگر باید روشها و شیوه های تربیتی فعال و مناسب جانشین شیوه های غلط و منفعل تربیتی گردد.»

 حجاب ازنظراسلام

     اسلام در پرتو رسالت خود، خواسته است که جامع? بشری از بی­بند و باری­ای که جوامع ابتدایی و جوامع صنعتی امروز، در آن غوطه­ور بوده و هستند، سالم و مصون بماند. لذا از طریق قواعد و ضوابط و اساس تشریعی و قانون­گذاری مربوط به حلّ مشکلات جنسی خواسته است، از اساس چاره_­سازی کند و این مشکلات را به صورت اصولی حل نماید.خداوند متعال می­فرماید: (به مردان مؤمن بگو: دیده [از نامحرم] فرو نهند و پاک­دامنی خود را حفظ کنند که این برای آن­ها پاکیزه­تر است. همانا خدا به آنچه می­کنند، آگاه است * و به زنان مؤمنه بگو: دیدگان خود را [از نامحرم] فرو بندند و دامان خویش را حفظ کنند و زینت خود را جز آنچه نمایان است [مانند دست و صورت] آشکار نسازند...).[1]

پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ می­فرمایند: «خداوند انسان را به گونه­ای آفریده است که بهره­ای از زنا دارد و این بهره را به صورتی دریافت خواهد کرد، زیرا: زنای چشم، نگاه به نامحرم است و زنای زبان، گفتار با نامحرم است، نفس آرزو و اشتها می­کند و شرمگاه آن را تصدق یا تکذیب می­نماید.»[2]

اسلام بر زنان حرام کرده است که خود را در معرض دید مردم قرار دهند و زینت و زیورآلات نهانی، فریبندگی­ها، دلربایی­ها و زیبایی­های فتنه­انگیز خود را به نمایش بگذارند تا اعمال ایشان، موجب گمراهی و وسوسه شدن و فریفتن مردان شود.

خداوند می­فرماید: "...وَلا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیَّةِ الأولَى..." (همچون جاهلیت پیشین در میان مردم ظاهر نشوید).[3] همان گونه که قرآن دستور داده است که لباس زنان به گونه­ای نباشد که تن در آن پیدا باشد. و همچنین می­فرماید: "یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لأزْوَاجِکَ وَبَنَاتِکَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلابِیبِهِنَّ ذَلِکَ أَدْنَى أَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ وَکَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِیمًا" (ای پیامبر! به همسران و دختران خود و زنان مؤمنان بگو که پوشش­های خود را بر خود بپیچند، این برای آن که [به عفیف بودن] شناخته شوند و مورد اذیت و آزار قرار نگیرند، بهتر است و خداوند آمرزنده و مهربان است).[4]

برای این که زنان نسبت به لباسی که اسلام بدان دستور می­دهد، در تنگنا و سختی قرار بگیرند و مانع انجام اعمال و حوائج آنان نگردد، خداوند می­فرماید: "...وَلا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُیُوبِهِنَّ..." (...و زینت خود را جز آنچه نمایان است [مانند دست و صورت] آشکار نسازند، و باید روسری­های خود را بر یقه و گریبان­هایشان فرو اندازند...).[5]

می­توان گفت هدف اسلام از حجاب آن است که زن مسلمان با فراغت کامل بتواند وظایف و رسالت اساسی خویش را انجام دهد که حفظ نسل انسان، پرداختن به شئون خانه و خانه­داری و تربیت کودک و اهمیت دادن به آن است، به اعتبار اینکه مادر، کارخان? انسان­ساز و نخستین مدرس? زندگی طفل و سرچشم? محبّت و انگیز? سعادت روحی شوهر است.حجاب، رمز وقار، متانت، و سنگینی زن است، نه آن گونه که دشمنان مغرض اسلام آن را نشان? خواری و بردگی او می­دانند و به قول عقاد، حجاب مانع گمراهی و خودنمایی و فضولیت و حافظ حرمت و آداب عفّت و حیا او است. اسلام وقتی حیا و حشمت برای زن را واجب نموده و برهنگی و خودنمایی و اختلاط با مردان را حرام کرده است، هدفش آن است که دل­ها آرام، روح­ها مطمئن و خانه­ها فضای ملایمی داشته باشند.

در قرآن مجید بیش از ده آیه در مورد حجاب و حرمت نگاه به نامحرم وجود دارد.یکی از این آیات، آی? شریف? 59 سور? مبارک? احزاب است: "یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لأزْوَاجِکَ وَبَنَاتِکَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلابِیبِهِنَّ ذَلِکَ أَدْنَى أَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ وَکَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِیمًا" (ای پیامبر! به همسران و دختران خود و زنان مؤمنان بگو که پوشش­های خود را بر خود بپیچند، این برای آن که [به عفیف بودن] شناخته شوند و مورد اذیت و آزار قرار نگیرند، بهتر است و خداوند آمرزنده و مهربان است).

جلاب به معنای یک پوشش سراسری است؛ یعنی زن باید هم? اندامش پوشیده باشد تا همچون گلی لطیف از دسترس هوس­رانان مصون و محفوظ باشد.

¤ نویسنده: موسی مباشری